|
Κατά τη «δεύτερη αποικιοκρατία» η συμπυκνωμένη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και της ανθρώπινης εργασίας και η συμπυκνωμένη έκφραση των διεθνών άνισων ανταλλαγών καταδίκαζε τους αποικιοκρατούμενους πληθυσμούς στην καπιταλιστική υπανάπτυξη με συνέπεια τον εγκλωβισμό τους στις παραδοσιακές κοινωνικές δομές που βάθαιναν τις προκαταλήψεις των Δυτικών. Οι τελευταίοι απέδιδαν την πολιτισμική καθυστέρηση των αποικιοκρατούμενων λαών στη "φυλετική κατωτερότητά" τους, στην έλλειψη οργάνωσης και στην απουσία του ενδιαφέροντός τους για το μέλλον, ερμηνείες που νομιμοποιούσαν την παρουσία μιας εκ των έξω ανάπτυξης, δηλαδή από την αποικιακή μητρόπολη.
Οι Δυτικοί άλλοτε με απολογητική διάθεση άλλοτε με την πρόθεση να επωφεληθούν περαιτέρω από την ένταξη των αποικιοκρατούμενων πληθυσμών στο δικό τους αξιακό σύστημα προσέφευγαν στον πολιτισμό: ίδρυαν ιεραποστολικά σχολεία όπου τους υποχρέωναν σε αλλαγή θρησκείας, γλώσσας, ονόματος και ενδυμασίας και διεξήγαγαν επιλεκτικές αρχαιολογικές ανασκαφές στις αποικίες από όπου ευρήματα εντάσσονταν στα «εθνικά» μουσεία τους. Ενέτασσαν στις Εμπορικές Αποικιακές Εκθέσεις «ανθρωποκήπους» με έγκλειστους Αφρικανούς, μεταμορφώνοντας σε "ανθρωπολογικό μάθημα" τις καθημερινές δραστηριότητές τους και με τους θεατές να ρίχνουν τρόφιμα ή αντικείμενα για να παρατηρούν τις αντιδράσεις των "αγρίων" ενώ ημίγυμνες έγχρωμες "αμαζόνες" εμφανίζονταν στα καμπαρέ των μεγαλουπόλεων. Τα παραπάνω υπογράμμιζαν στα εκατομμύρια των επισκεπτών το επιθυμητό ιδεολογικό μήνυμα? από την ανωτερότητα του Δυτικού έθνους, την εκλογίκευση της αποικιοκρατίας και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης ως το ιδεατό μοντέλο του βιομηχανικού εργάτη και του αποικιακού στρατιώτη του Μεγάλου Πολέμου.
Η ελληνική «Μεγάλη Ιδέα» παρά τις εκδοχές και τις εξάρσεις της μέσα στον 19ο αιώνα θα βρει τον πολιτικό βηματισμό της στις αρχές του εικοστού, όταν η ελληνική κυβέρνηση τάσσεται με την Αντάντ στη σύγκρουσή της με τις Κεντρικές Δυνάμεις αποβλέποντας στη μοιρασιά από την οποία θα εξαρτιόταν η εικόνα του μεταπολεμικού κόσμου. Το «δίκαιο» της εκστρατείας στη Μικρά Ασία θα στηριχτεί ιδεολογικά σ’ έναν ορυμαγδό στερεοτύπων και προκαταλήψεων και στο «ιστορικό επιχείρημα», που απέρρεε από τις αρχαιολογικές ανασκαφές και πανηγυρικά αποσυνέδεε τις εδαφικές διεκδικήσεις από την εθνολογική πραγματικότητα των ατόμων και των κοινοτήτων τους.
Το παρόν σεμινάριο επιδιώκει να προσεγγίσει κριτικά το ιδεολογικό όπλο της δεύτερης αποικιοκρατίας, τον πολιτισμό, μια πραγματικότητα χάρη στις τέχνες, την βιομηχανική εξέλιξη και τις επιστήμες που εξάλειφαν επιδημίες αλλά ταυτόχρονα κι ένα πρόσχημα ώστε να ορίζεται η πρωτοπορία του Δυτικού κόσμου απέναντι στο «αντίθετο μέγεθός» του, τους «βάρβαρους» και «πρωτόγονους». Στο ίδιο πλαίσιο θα εξεταστεί η ελληνική επέκταση («Μεγάλη Ιδέα») στην «καθ’ ημάς Ανατολή», η οποία επίσης εδράστηκε στις κυρίαρχες ευρωκεντρικές στερεοτυπικές κατασκευές, στην «ανωτερότητα» της φυλής και στον «εκπολιτισμό».
|
