Άκρα Δεξιά: Ελλάδα - Ευρώπη

 Mimes x office document icon ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Προπτυχιακά
ΕΞΑΜΗΝΟ : ΕΑΡ - Γ' ΕΤΟΣ, Δ' ΕΤΟΣ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Μάθημα
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ : ΕΕ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ : 3
ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Β. Γεωργιάδου
   
ΚΩΔΙΚΟΣ 110418  

Περιγραφή ― Στο μάθημα αναλύεται το φαινόμενο της άκρας δεξιάς στην Ευρώπη σε ένα χρονικό εύρος που εκτείνεται από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου η ευρωπαϊκή ακροδεξιά αναδείχθηκε σε μια νέα κομματική οικογένεια στα κομματικά συστήματα πολλών χωρών, της Δυτικής αλλά και της Ανατολικής Ευρώπης, ενώ πλέον διαθέτει στην Ευρωβουλή διακριτή και οργανωμένη παρουσία με τη συγκρότηση της πολιτικής ομάδας «Ευρώπη των Εθνών και της Ελευθερίας» (ENL). Ξεχωριστή έμφαση δίνεται στην ελληνική περίπτωση. Τα αφετηριακά ερωτήματα που διαπερνούν τις παραδόσεις του μαθήματος είναι τα εξής:

Ποια είναι η διαδρομή της άκρας δεξιάς στο μεταπολεμικό και μεταψυχροπολεμικό κόσμο και ποια είναι τα κύρια ρεύματα που τη συνθέτουν.

Ποιες είναι οι ιδεολογικές και οι πολιτικές θέσεις της.

Πώς η παρουσία της αποτυπώνεται στην πολιτική και κομματική σκηνή και πώς διαμορφώνεται η πολιτική και εκλογική της επιρροή. 

Οι παραδόσεις διαρθρώνονται σε τρία μέρη:

Στο πρώτο μέρος, το ενδιαφέρον στρέφεται στην αποσαφήνιση του περιεχομένου των εννοιών που είναι κεντρικές για την ανάλυση της φυσιογνωμίας της ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς. Επίσης επιχειρείται να αναδειχθούν οι διαφορετικές εκδοχές της άκρας δεξιάς (εθνικολαϊκιστική/ριζοσπαστική, εξτρεμιστική, κ.ά.), καθώς και η ιστορική της εξέλιξη.

Στο δεύτερο μέρος, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις αιτίες της εμφάνισης της άκρας δεξιάς, που εξετάζονται τόσο από τη σκοπιά της «ζήτησης», δηλαδή των κοινωνικο-οικονομικών και πολιτισμικών συνθηκών που δημιουργούν προϋποθέσεις για την εμφάνιση/ενίσχυση της άκρας δεξιάς, όσο και από τη σκοπιά της «προσφοράς», δηλαδή των θεσμικών χαρακτηριστικών του συστήματος διακυβέρνησης, αλλά και της στρατηγικής των ακροδεξιών σχηματισμών προκειμένου να αποκτήσουν επιρροή.

Στο τρίτο μέρος, θα εστιάσουμε στα κόμματα της άκρας δεξιάς στην Ευρώπη: στην ιδεολογία, τη ρητορική και την εκλογική τους επιρροή. Συγκεκριμένα θα διερευνηθεί το προφίλ των ψηφοφόρων της άκρας δεξιάς, οι αντιλήψεις και τα συναισθήματά τους, ενώ θα εξεταστεί αν πρόκειται για εκλογική επιλογή ευκαιριακή ή εδραιωμένη στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Ξεχωριστή αναφορά θα γίνει στην Ελλάδα και στα κόμματα του ακροδεξιού χώρου που κάνουν την εμφάνισή τους στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, από το 1974 μέχρι σήμερα. Επίσης, θα αναζητηθούν οι καταγωγικές μήτρες της μεταπολιτευτικής άκρας δεξιάς, με ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται στη δεκαετία του 1960.

Σκοποί ― Εξοικείωση με τις έννοιες και τις θεωρίες σε σχέση με το φαινόμενο της ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς. Ανάδειξη των διαφορετικών ρευμάτων που εντοπίζονται στο εσωτερικό της. Επικέντρωση στις αιτίες που εξηγούν τη διαδρομή της στον μεταπολεμικό κόσμο. Δυνατότητα συγκριτικής ανάλυσης της ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς και εντοπισμός ενδεχόμενων διαφορών στο εσωτερικό της Ευρώπης σε σχέση με το υπό μελέτη φαινόμενο.

Μαθησιακά αποτελέσματα ― Οι συμμετέχοντες/ουσες να κατανοήσουν τους θεωρητικούς άξονες στη μελέτη του κομματικού φαινομένου, όπως αυτό παρουσιάζεται στην υποπεριοχή της άκρας δεξιάς· να μπορούν να συνδέσουν τους θεωρητικούς άξονες με τεχνικές της εμπειρικής ανάλυσης· να εξασκηθούν στην ανάλυση και την ερμηνεία ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων σε σχέση με την ευρωπαϊκή άκρα δεξιά και να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες για την κατάρτιση ενός ερευνητικού σχεδίου σχετικά με το υπό μελέτη φαινόμενο.

Βιβλιογραφία ― Βασιλική Γεωργιάδου, Η άκρα δεξιά και οι συνέπειες της συναίνεσης. Δανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Ελβετία, Αυστρία, Γερμανία, Καστανιώτης, Αθήνα 2008.

―, Η άκρα δεξιά στην Ελλάδα 1965-2018, Καστανιώτης, Αθήνα 2019.

Αντώνης Έλληνας, Τα μέσα ενημερωσης και η Άκρα Δεξιά στη Δυτική Ευρώπη, Επίκεντρο 2012.

Paul Hainsworth (επιμ.), Η ακροδεξιά. Ιδεολογία, πολιτική, κόμματα, Παπαζήσης 2004.

Ralf Melzer & Sebastian Serafin (επιμ.), Ο δεξιός εξτρεμισμός στην Ευρώπη, Πόλις & Ίδρυμα Friedrich Ebert 2014.

Cas Mudde, Populist radical right parties in Europe, Cambridge University Press 2007.

Αξιολόγηση ― Ι) Γραπτή τελική εξέταση. Στη διαδικασία αυτή μπορούν να μετάσχουν όσοι/ες φοιτητές/τριες έχουν δηλώσει το μάθημα.ΙΙ) Συμμετοχή σε γραπτή εξέταση προόδου. Δικαίωμα συμμετοχής έχουν οι φοιτητές/τριες που έχουν αναλάβει την εκπόνηση εργασίας και την παρουσίασή της στο μάθημα.

Ηλ. σελίδα μαθήματος ― Ηλεκτρονικό αμφιθέατρο (eclass) –

https://openeclass.panteion.gr/courses/TMB246/