Ιστορία του ελληνικού μεσοπολέμου

Περιγραφή ― Το μάθημα εξετάζει την ιστορία της περιόδου που ορίζεται από τη Μικρασιατική Καταστροφή έως την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και την ελληνική εμπλοκή σε αυτόν (1922-1940). Ο ελληνικός Μεσοπόλεμος, θεωρούμενος σε συνάρτηση με τις γενικότερες ευρωπαϊκές εξελίξεις, συστήνει μια, από κάθε άποψη, κρίσιμη περίοδο. Τα πολύπλοκα προβλήματα τα οποία αντιμετώπιζε η Ελλάδα εντείνονταν από τη de facto χρεοκοπία της Μεγάλης Ιδέας και την επιδείνωση των κοινωνικών συνθηκών μετά την οικονομική Κρίση.Πρόκειται για εποχή συντριβής αλλά και εντατικής αναζήτησης νέων ιδεωδών, οξυμμένων κοινωνικών προβλημάτων, προβληματισμών και συγκρούσεων, αλλά και θέσπισης καινούργιων θεσμών για την επίλυσή τους. Επίσης, πολιτικής αναταραχής και οικονομικής ανάπτυξης, διαμόρφωσης νέων ιδεολογικών-καλλιτεχνικών ρευμάτων και καλλιέργειας ιδεολογικών ζυμώσεων οι οποίες επηρέασαν καθοριστικά τα όσα ακολούθησαν. Είναι σε αυτό το πλαίσιο όπου διατυπώνονται ποικίλα εκσυγχρονιστικά εγχειρήματα τα οποία επιχειρούσαν να ανταποκριθούν στα δύο βασικά αιτούμενα της εποχής: την κοινωνικοπολιτική ανασυγκρότηση και τον νέο –και «ορθό»– ιδεολογικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό προσανατολισμό του ελληνικού έθνους-κράτους.

Σκοποί ― Βασικός σκοπός του μαθήματος είναι να συνομιλήσει με μια περίοδο η οποία οριζόταν από την αίσθηση του τέλους μιας εποχής, την απροσδιοριστία του μέλλοντος και την ανάγκη "νέων ξεκινημάτων" στη βάση καινούριων κοινωνικοπολιτικών σχεδίων. Έτσι, σκοπεύει να εστιάσει όχι τόσο στα γεγονότα, τα οποία παρακολουθεί, όσο στη σχέση μεταξύ των τριών πεδίων, πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού, στη μελέτη του Εθνικού Διχασμού, των θεσμών που διαμορφώθηκαν, αλλά και στη συνείδηση των συγχρόνων για τη διαίρεση, το έθνος, το πολίτευμα και τις πολλαπλές διαστάσεις της «κρίσης».

Μαθησιακά αποτελέσματα ―  Επιδιώκεται οι φοιτητές/ριες να διακρίνουν τα βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού Μεσοπολέμου σε σχέση τόσο με την προγενέστερη όσο και με τη μεταγενέστερη περίοδο· να συσχετίζουν τον ελληνικό Μεσοπόλεμο με το ευρύτερο πλαίσιο των ευρωπαϊκών μεσοπολεμικών εξελίξεων, αναγνωρίζοντας τόσο την οργανική του σύνδεση με αυτές όσο και τα ιδιαίτερα γνωρίσματά του· να προσεγγίζουν και να ερμηνεύουν την πολυπλοκότητα της περιόδου μέσα από τη μελέτη των οικονομικών, πολιτικών, ιδεολογικών και κοινωνικών της όψεων στη μεταξύ τους αλληλεπίδραση· να αποκτήσουν μια πλήρη εικόνα της ιστορικής έρευνας για τον ελληνικό Μεσοπόλεμο και της πολυμορφίας της, μελετώντας και αντιπαραβάλλοντας έργα που εκκινούν από διαφορετικές προκείμενες και καταλήγουν σε διαφορετικά συμπεράσματα.

Βιβλιογραφία ― Αλιβιζάτος Ν., Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922-1974, Όψεις της ελληνικής εμπειρίας, πρόλογος: Α. Μάνεσης, GeorgesVendel, μετάφραση Βενετία Σταυροπούλου, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα ³1995.

Αντωνίου Γ., Οι Έλληνες Μηχανικοί, θεσμοί και ιδέες 1900-1940, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα 2006.

Βεργόπουλος Κ., Εθνισμός και οικονομική ανάπτυξη, Η Ελλάδα στον Μεσοπόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1993.

Βερέμης Θ., Ο στρατός στην Ελληνική Πολιτική, από την Ανεξαρτησία έως τη Δημοκρατία, εκδ. Κούριερ Εκδοτική, Αθήνα 2000.

Βερέμης Θ., Δημητρακόπουλος Οδ. (επιμ.), Μελετήματα γύρω από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και την εποχή του, εκδ. Φιλιππότη, Αθήνα 1980.

Βερέμης Θ., Γουλιμή Γ. (επιμ.), Ελευθέριος Βενιζέλος, Κοινωνία-Οικονομία-πολιτική στην εποχή του, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1989.

Βερέμης Θ., Νικολακόπουλος Η. (επιμ.), Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η εποχή του, εφημερίδα «Τα Νέα», Ιστορική Βιβλιοθήκη, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2005.

Βερέμης Θ. (επιμ.), Ο Μεταξάς και η εποχή του, εκδ. Ευρασία, Αθήνα 2009.

Δαφνής Γρ.,  Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων 1923-1940, Τόμοι Α΄, Β΄, εκδ. Κάκτος, 1997.

Δημάδης Κ. Α., Δικτατορία-Πόλεμος και Πεζογραφία 1936-1944, Γ. Θεοτοκάς, Μ. Καραγάτσης, Σ. Μυριβήλης, Θ. Πετσάλης-Διομήδης, Π. Πρεβελάκης, Α. Τερζάκης, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1991.

Ελεφάντης Άγ., Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης, ΚΚΕ και αστισμός στον Μεσοπόλεμο, εκδ. Θεμέλιο, ³Αθήνα 1999.

Hering G., Τα Πολιτικά Κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, Τόμοι Α΄, Β΄, μετάφραση: Θόδωρος Παρασκευόπουλος, επιστημονική επιμέλεια: Αγαθοκλής Αζέλης, Όλγα Κατσιαρδή-Hering, εκδόσεις: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2004.

Κόκκινος Γ., Η φασίζουσα ιδεολογία στην Ελλάδα, Η περίπτωση του περιοδικού «Νέον Κράτος» (1937-1941), εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1989.

Κύρτσης Α.A., Κοινωνιολογική σκέψη και εκσυγχρονιστικές ιδεολογίες στον ελληνικό μεσοπόλεμο, εκδ. Νήσος, Αθήνα 1996.

Λιάκος Α., Εργασία και Πολιτική στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου, Το Διεθνές Γραφείο Εργασίας και η ανάδυση των κοινωνικών θεσμών, εκδ. Ίδρυμα Παιδείας και Έρευνας της ΕΤΕ, Αθήνα 1993.

Μαυρογορδάτος Γ. Θ., Χατζηϊωσήφ Χ.(επιμέλεια), Βενιζελισμός και Αστικός Εκσυγχρονισμός, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο ²1992.

Mazower Mark, Η Ελλάδα και η οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου, μετάφραση: Σπύρος Μαρκέτος, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2002.

Μπογιατζής Β., Μετέωρος μοντερνισμός. Τεχνολογία, ιδεολογία της επιστήμης και πολιτική στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (1922-1940), εκδ. Ευρασία, Αθήνα 2012.

Παπαδημητρίου Δ., Από τον λαό των νομιμοφρόνων στο έθνος των εθνικοφρόνων, Η συντηρητική σκέψη στην Ελλάδα 1922-1967, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2006.

Τζιόβας Δ., Οι μεταμορφώσεις του εθνισμού και το ιδεολόγημα της Ελληνικότητας στο Μεσοπόλεμο, εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα, Νοέμβριος 1989.

Χατζηβασιλείου Ευ., Ο Ελληνικός Φιλελευθερισμός στο Σταυροδρόμι: Η «Σοσιαλίζουσα» Φάση 1934-1944, εκδ. ΙνστιτούτοΔημοκρατίαςΚ. Καραμανλής-Ι. Σιδέρη, Αθήνα 2003.

Μavrogordatos G. Th., Stillborn Republic, Social coalitions and party strategies in Greece, 1922-1936, University of California Press Ltd, London, England 1983.

Αξιολόγηση ― Γραπτές εξετάσεις