Δημοκρατία και αντιπροσώπευση. Θεωρία και πράξη

Περιγραφή ― Εξετάζονται οι κατά καιρούς απόπειρες συγκρότησης μιας αξιόπιστης τυπολογίας του πολιτικού φαινομένου. Διαπιστώνονται οι αδυναμίες της νεώτερης πολιτικής επιστήμης στο μέτρο που επιχειρεί να αναγάγει δευτερεύουσες πολιτικές εκδηλώσεις της εποχής μας σε φαινόμενα  καθολικής αναφοράς και διαχρονίας. Η δημοκρατική πολιτείας προσεγγίζεται υπό το πρίσμα του σκοπού της (η καθολική ελευθερία) και του συστήματος που την υποστασιοποιεί στο οικονομικοκοινωνικό και πολιτικό πεδίο. Η δημοκρατία διακρίνεται από την αντιπροσωπευτική πολιτεία και από την (κληρονομική και αιρετή) μοναρχία, εν αντιθέσει προς την ιδεολογική επιλογή της νεότερης εποχής να ταυτίζει τις τρεις ασύμβατες μεταξύ τους πολιτείες, με προφανή στόχο τη δημοκρατική νομιμοποίηση της αιρετής μοναρχίας με την οποία συμβιώνει. Διασταυρώνεται, ειδικότερα, η σημειολογία της έννοιας δημοκρατία με τα φαινόμενα που αποδίδονται με αυτήν στις διάφορες ιστορικές περιόδους (ελληνικός κόσμος, νεοτερικότητα) και ο χρόνος της δημοκρατίας σε αναφορά με τον ενγένει ανθρωποκεντρικό χρόνο της κοσμοϊστορίας (ως στάδιο και ως ιστορικό γεγονός)

Σκοποί ― Το μάθημα αποβλέπει στην αποκάθαρση των θεμελιωδών εννοιών που ορίζουν τα φαινόμενα και επιτρέπουν στον κοινωνικό άνθρωπο να αποκτήσει συνείδηση της εποχής του, το στάδιο που βιώνει και το εξελικτικό του μέλλον. Συγχρόνως διδάσκεται πώς να διακρίνει τον ιδεολογικό από την γνωσιολογικό λόγο. Η δομή του μαθήματος υπαγορεύεται από την παραδοχή ότι η αποκατάσταση μιας αξιόπιστης τυπολογίας των πολιτικών συστημάτων συνδέεται με την ιδιοσυστασία ενός εκάστου κοσμοσυστήματος και την εσωτερική του μετεξέλιξη. Το δεσποτικό κοσμοσύστημα παράγει πολιτικά συστήματα εξουσιαστικού τύπου, διαφορετικής όμως ιδιοσυστασίας από εκείνα του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος. Η εμπειρική και θεωρητική θεμελίωση του επιχειρήματος αυτού θα επικεντρώσει το ενδιαφέρον μας, κατά προτεραιότητα, στις δύο μεγάλες στιγμές της ανθρωποκεντρικής εξέλιξης, που συνάδουν με την “κοινωνία πολιτών” και την “πολιτική κοινωνία”. Η “κοινωνία πολιτών”, καθώς εκφράζει μια πρώιμη φάση της ανθρωποκεντρικής εξέλιξης, αποδίδει συστήματα εξουσίας με μια σχετική κοινωνική νομιμοποίηση (π.χ. το αντιπροσωπευτικό σύστημα). Η ιστορικότητα των συστημάτων εξουσίας, η διερεύνηση της σχέσης τους με την ελευθερία υπό προσωπική, κοινωνική και πολιτική έννοια, το περιβάλλον που συγκροτείται η ίδια η σχέση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής αποτελούν ορισμένες από τις παραμέτρους, η εξέταση των οποίων θα μας επιτρέψουν άλλωστε να παρακολουθήσουμε στο επόμενο εξάμηνο τη διαδικασία της μετάβασης στη δημοκρατία και την ιδιαίτερη φύση της.

Μαθησιακάαποτελέσματα ― Η ανάπτυξη της ύλης οδηγεί τον φοιτητή στην οικείωσή του με την κοσμοσυστημική γνωσιολογία, δηλαδή με την εννοιολογία και την τυπολογία των φαινομένων, την εξελικτική βιολογία του κοινωνικού γίγνεσθαι και μια μεθοδολογία που κάνει εφικτή την ανάγνωση του ιστορικού χρόνου και την υποβολή του σύνολου κόσμου υπό το πρίσμα της συγκριτικής αναλογίας.

Βιβλιογραφία ― Γ.Κοντογιώργης, Η δημοκρατία ως ελευθερία. Δημοκρατία και αντιπροσώπευση, Πατάκης, Αθήνα 2007.

Γ.Κοντογιώργης, Το ελληνικό κοσμοσύστημα, τ. Α και Β΄, Πατάκης, Αθήνα, 2006-1014

Γ. Κοντογιώργης, Πολίτης και πόλις. Έννοια και τυπολογία της πολιτειότητας, Παπαζήσης, Αθήνα, 2003.

Γ. Κοντογιώργης, Η θεωρία των επαναστάσεων στον Αριστοτέλη, Λιβάνης, Αθήνα, (1975) 1978.

Αξιολόγηση ― Εργασίες και προφορική δοκιμασία.