Φιλοσοφία της Ιστορίας

 Mimes x office document icon ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Προπτυχιακά
ΕΞΑΜΗΝΟ : ΕΑΡ - Δ' ΕΤΟΣ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Σεμινάριο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ : ΕΕ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ / ECTS : 3/6
ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Γ. Φαράκλας
   
ΚΩΔΙΚΟΣ 110485  

 

Περιγραφή ― Η φιλοσοφία της ιστορίας μελετά την ίδια την ιστορία, τις αντιλήψεις περί ιστορίας, ή καταγίνεται με την επιστημολογία της ιστοριογραφίας; Eξετάζονται (1) πώς η πρώτη έννοια της φιλοσοφίας της ιστορίας μετατίθεται προς την τρίτη από τον 18ο στον 20ό αιώνα και (2) η σημασία της μετά τα τέλη του 18ου αιώνα ιστορικοπίησης των επιστημών με σκοπό (3) να επικαιροποιηθεί η κριτική ισχύς μιας σκέψης που έχει υπόψη της την ιστορικότητα του κοινωνικοπολιτικού φαινομένου. Όταν, από τα τέλη του 18ου αιώνα, η ιστορία παύει να γίνεται αντιληπτή ως απόθεμα εκφάνσεων μιας πάγιας ανθρώπινης φύσης και, αντί να τη συμβουλεύονται οι θεωρητικοί για να αντλήσουν διδάγματα από αυτήν, αποφαίνονται πως «το μόνο δίδαγμα που αντλήθηκε ποτέ από την ιστορία, είναι ότι δεν αντλήθηκε ποτέ κανένα δίδαγμα από την ιστορία», ποια συμπεράσματα προκύπτουν για τη συγγραφή της ιστορίας;

Το μάθημα χωρίζεται σε δύο ενότητες, 5 και 8 συνεδριών αντιστοίχως.

  1. Ανάγνωση, ακρόαση και συζήτηση πέντε κειμένων του διδάσκοντος που αναπτύσσουν, σε πέντε συνεδρίες, πέντε θεματικές ενότητες επικεντρωνόμενες σε πέντε εναλλακτικούς ορισμούς της ιστορίας: Α. Διδακτική αφήγηση (παραδοσιακός ορισμός: Θουκυδίδης έως Γίββων) Β. Ανασκόπηση της προόδου (ορισμός που εμφανίζεται τον 18ο αι.: Καντ, Έγελος) Γ. Εναλλαγή των κοσμοθεωριών (ορισμός που εμφανίζεται τον 19ο αι.: Μπούρκχαρτ, Νίτσε) Δ. Μια κοινωνική επιστήμη (ορισμός που κυριαρχεί τον 20ό αιώνα: Μπρωντέλ, μαρξισμοί) Ε. Η κατόπιν εορτής γνώση (επιστημολογικά προβλήματα μιας επιστήμης που δεν προβλέπει)

Το αναρτημένο στο ιστότοπο της βιβλιοθήκης κείμενο του διάσκοντος που είναι η βάση συζήτησης (βλ. παρακάτω «Ηλεκτρονική σελίδα μαθήματος») περιλαμβάνει κείμενα των I. Kant, G.W.F. Hegel, Κ. Μarx, W. Dilthey, B. Croce, W. Benjamin, H.-G. Gadamer, H. Plessner, P. Cartledge, E. Hobsbawm, P. Veyne, Κ. Ψυχοπαίδης.

(2) Στα υπόλοιπα οκτώ μαθήματα οι φοιτητές (2 ανά συνεδρία) παρουσιάζουν κριτικά είτε ένα βιβλίο είτε ένα αυτοτελές κείμενο είτε ένα σημαντικό αποσπάσμα (ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας) ενός στοχαστή από έναν κατάλογο κειμένων που έχουν γραφτεί από τους παραπάνω στοχαστές (I. Kant, Ιδέα μιας παγκόσμιας ιστορίας),  G.W.F. Hegel (Φαινομενολογία του νου, Φιλοσοφία της Ιστορίας),  W. Dilthey (Η γέννηση της ερμηνευτικής), Κ. Μarx (Γερμανική ιδεολογία), W. Dilthey (Το πρόβλημα της ιστορικής συνείδησης), B. Croce (Η ταύτιση ιστορίας και φιλοσοφίας), W. Benjamin (Για την έννοια της ιστορίας), H. Plessner (Το ερώτημα για την conditio humana), E. Hobsbawm (Τι οφείλουν οι ιστορικοί στον Κ. Μαρξ), Κ. Ψυχοπαίδης (Ιστορισμός και κανονιστικότητα), αλλά και από τους: Αυγουστίνο (Πολιτεία του Θεού), K. Löwith (Το νόημα της ιστορίας), R.G. Collingwood (The Idea of History), H. Arendt (H έννοια της ιστορίας) και τον διδάσκοντα (Για μια σύγχρονη φιλοσοφία της ιστορίας).

Σκοποί-Μαθησιακά αποτελέσματα ― Θα εξοικειωθεί ο φοιτητής με την επιστημολογία της ιστορικής επιστήμης και θα μάθει να αναστοχάζεται κριτικά κείμενα που θεματοποιούν την ιστορική γνώση, τα οποία προέρχονται από ιστορικούς και φιλοσόφους. ― Ικανότητα ερμηνευτικής ανάγνωσης και αποδοχής και περίληψης κριτικών: Κάθε φοιτητής παρουσιάζει ένα κείμενο με τη βοήθεια δευτερεύουσας βιβλιογραφίας που εν μέρει καλείται να βρει ο ίδιος και βαθμολογείται βάσει του γραπτού που καταθέτει στο τέλος, το οποίο περιέχει την αναθεωρημένη βάσει των κριτικών εκδοχή της παρουσίασής του. ― Ικανότητα ορθολογικού διαλόγου: Ο φοιτητής καλείται να διαφωνήσει με τον διδάσκοντα και με τον συμφοιτητή του που παρουσιάζει την εργασία του στηριζόμενος σε έννοιες που έχουν αναπτυχθεί στο μάθημα και με βάση κείμενα που καλείται να διαβάσει, ορισμένα αποσπάσματα των οποίων διαβάζονται στο μάθημα και σχολιάζονται από τον διδάσκοντα.

Βιβλιογραφία ― Ελληνόγλωσση

Αυγουστίνος, Η πολιτεία του Θεού, Αθήναι χ.χ.ε.

Θ. Βέικος, Θεωρία και μεθοδολογία της ιστορίας, Θεμέλιο, Αθήνα 1987.

Χ.Γκ. Γκάνταμερ, Τι πρόβλημα της ιστορικής συνείδησης, Ίνδικτος, Αθήναι 1998.

Έγελος, Φαινομενολογία του νου, Εστία, Αθήνα 2007.

― (Χέγκελ), Ο λόγος στην ιστορία, Μεταίχμιο, Αθήνα 2005.

Καντ, Δοκίμια, Δωδώνη, Γιάννινα χ.χ.ε.

Κοντορσέ, Σχεδίασμα για έναν ιστορικό πίνακα των προόδων του ανθρωπίνου πνεύματος, Πόλις, Αθήνα 2006.

Μπ. Κρότσε, Κείμενα, Δωδώνη, Αθήνα χ.χ.ε.

Κ. Λέβιτ, Το νόημα της ιστορίας, Γνώση, Αθήνα 1985.

Β. Μπένγιαμιν, «Για την έννοια της ιστορίας», Ο Πολίτης 43, Νοέ. 1997, 32-39.

Γ. Μπούρκχαρτ, Σκέψεις για την ιστορία, Πρίντα, Αθήνα 2004.

Φ. Μπρωντέλ, Μελέτες για την ιστορία, Μνήμων, Αθήνα 1986.

Νίτσε, Ιστορία και ζωή, Γνώση, Αθήνα 1998.

Γ. Ντραίυ, Η φιλοσοφία της ιστορίας, Οκτώ, Αθήνα 2007.

Κ. Πόππερ, Η ένδεια του ιστορικισμού, Ευρασία, Αθήνα 2006.

Μ. Φουκώ, Οι λέξεις και τα πράγματα, Γνώση, Αθήνα 1990.

Γ, Φαράκλας, Νόημα και κυριαρχία, Εστία, Αθήνα 2007.

Κ. Ψυχοπαίδης, Ιστορία και μέθοδος, Σμίλη, Αθήνα 1994.

Αξιολόγηση ― Κάθε φοιτητής παρουσιάζει ένα κείμενο με τη βοήθεια δευτερεύουσας βιβλιογραφίας που εν μέρει καλείται να βρει ο ίδιος, αντιμετωπίζει την κριτική διδάσκοντος και συμφοιτητών, και βαθμολογείται βάσει του γραπτού που καταθέτει στο τέλος, το οποίο περιέχει την αναθεωρημένη βάσει των κριτικών εκδοχή της παρουσίασής του.

Ηλ. σελίδα μαθήματος ― Σημειώσεις:

http://pandemos.panteion.gr/index.php?op=record&type=0&q=%CE%A6%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%BB%CE%B1%CF%82&page=2&scope=0&lang=el&pid=iid:16305