Κείμενα Ελλήνων ιστορικών και κοινωνιολόγων

Περιγραφή ― Η έννοια της πρωτόγονης επανάστασης στη σκέψη του Ασδραχά οργανώνει ένα ερμηνευτικό υπόδειγμα: «Η διχοτομία ανάμεσα σε νόμιμους και έκνομους, σε ʺφρόνιμουςʺ και ατίθασους ή αγρίους είναι ιδεοτυπική, όχι πραγματική: η νομιμότητα και η ανομία υπάρχουν ως καταστάσεις, αλλά τα ίδια πρόσωπα, οι ίδιες ομαδώσεις, μετέχουν στη μια και στην άλλη κατάσταση με αιτούμενο, σε ύστερη ανάλυση, την κυριαρχική ενσωμάτωση στο γενικό εξουσιαστικό σύστημα. […] Η έννομη κοινωνία των κοινοτικών αυθεντιών μετέχει κι αυτή στους δυο λειτουργικώς αντίθετους κόσμους, υποκείμενη στο μηχανισμό των μειζόνων και κάθετων αντιθέσεων, στον αιματηρό ανταγωνισμό που διατρέχει την κορυφή της πυραμίδας του εξουσιαστικού συστήματος. Το δημοτικό τραγούδι είναι το αντιφέγγισμα αυτής της πολυμορφίας».

Στις πραγματεύσεις του Ασδραχά αναδεικνύεται μια, βαρύτατης σημασίας, κοινωνική, πολιτισμική και οικονομική όψη της πρωτόγονης επανάστασης. Αυτή η προ-πολιτική δομή, που νομιμοποιεί τη δυστροπία και αξιοδοτεί θετικά τον κόσμο των όπλων, δεν αναφέρεται σε «καταστάσεις» και σε συγκυρίες εξέγερσης ούτε «μπορεί να εγκλωβιστεί στο δίπολο εξουσία και αντεξουσία». Και τούτο επειδή οι ανταρσίες που γεννά «δεν οδηγούν στην ανατροπή του συστήματος, αλλά στην ανατροπή των ανθρώπων που έχουν τους πρωτεύοντες ρόλους στο σύστημα αυτό. Η σύγκρουση έχει ως προϋπόθεση τη διαιώνιση ενός συστήματος» η ύπαρξη του οποίου είναι προνεννοημένη στο σχέδιο του Θεού. Η ανατροπή της τάξης του κόσμου δεν μπορεί να νοηθεί ως έργο ανθρώπων. Μέχρι τη συνάντηση των παραδοσιακών νοοτροπιών και των φορέων της πρωτόγονης επανάστασης στα Ιόνια και στην Ελλάδα του εικοσιένα με την «αρχή των εθνοτήτων» και τις «λόγιες ουτοπίες».

Σκοποί ― Η κατανόηση της έννοιας “πρωτόγονη επανάσταση”, η διάκρισή της από τις γενικές κατηγορίες της “εξέγερσης” και της κοινωνικής επανάστασης.

Μαθησιακά αποτελέσματα ― Το μάθημα αποσκοπεί στην οικείωση των φοιτητών με το ερμηνευτικό εγχείρημα και τις εννοιολογήσεις του Σπύρου Ασδραχά.

Βιβλιογραφία ― Σπύρος Ασδραχάς, Πρωτόγονη επανάσταση: αρματολοί και κλέφτες (18ος-19ος αι.), Εκδόσεις ΕΑΠ, Αθήνα 2019.

Eric Hobsbawm, Ληστές, Θεμέλιο - Ιστορική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2010.

Αντώνης Λιάκος, Αποκάλυψη, ουτοπία και ιστορία. Οι μεταμορφώσεις της ιστορικής συνείδησης, Πόλις, Αθήνα 2011.

Νίκος Κοταρίδης, Παραδοσιακή επανάστασι και Εικοσιένα, Πλέθρον, Αθήνα 1993.

Νίκος Θεοτοκάς, Ο βίος του στρατηγού Μακρυγιάννη. Απομνημόνευμα και ιστορία, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2012.

Νίκος Θεοτοκάς, Νίκος Κοταρίδης, Η οικονομία της βίας. Παραδοσιακές και νεωτερικές εξουσίες στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2006.

Κατά περίπτωση, προτείνεται ειδική βιβλιογραφία, ανάλογα με την εργασία που επιλέγουν να εκπονήσουν οι φοιτήτριες και οι φοιτητές.

Αξιολόγηση ― Η αξιολόγηση όσων συμμετέχουν στο σεμινάριο βασίζεται στις παρεμβάσεις, τις εισηγήσεις τους σε αυτό και, κυρίως, στην εργασία που θα υποβάλουν στο τέλος του εξαμήνου.

Ηλ. σελίδα μαθήματος ― https://openeclass.panteion.gr/courses/TMB338/ Οι φοιτητές εγγράφονται σε ηλεκτρονικό αποθετήριο [dropbox], όπου απόκεινται τα υλικά του σεμιναρίου.