Η διαλεκτική στην ιστορία της πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας

 Mimes x office document icon ΠΣ : Προπτυχιακό
ΕΞΑΜΗΝΟ : ΧΕΙΜ - Γ' ΕΤΟΣ, Δ' ΕΤΟΣ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Μάθημα
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ : ΕΕ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ : 3
ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Γιώργος Σωτηρόπουλος
   
ΚΩΔΙΚΟΣ 110521  

Περιγραφή ― Το μάθημα καλύπτει την ιστορική ανάπτυξη και πολλαπλές αποχρώσεις της διαλεκτικής, μίας εκ των σημαντικότερων αλλά και πλέον διαφιλονικούμενων εννοιών στην παράδοση της δυτικής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας.

Το μάθημα συγκροτείται γύρω από τρεις θεματικές ενότητες. Στην πρώτη ενότητα, θα εστιάσουμε στην εμφάνιση της διαλεκτικής μεθόδου στην αρχαιότητα, αρχικά στους Προσωκρατικούς φιλόσοφους και κατόπιν στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, αναδεικνύοντας τις διακριτές αποχρώσεις που ο κάθε φιλόσοφος προσέδωσε στον διαλεκτικό λόγο. Η δεύτερη ενότητα καταπιάνεται με τις τρεις πιο επιδραστικές αναδιατυπώσεις της διαλεκτικής στη νεωτερική εποχή, του Καντ, του Χέγκελ και του Μαρξ. Μέσα από τους τρεις αυτούς σημαντικούς στοχαστές θα παρακολουθήσουμε την εξέλιξη του διαλεκτικού λόγου σε φιλοσοφικό σύστημα και σε μορφή κριτικής σκέψης που αποσκοπεί να συμβάλει στον μετασχηματισμό του κόσμου. Εν συνεχεία, στην τρίτη και τελευταία ενότητα, θα στρέψουμε την προσοχή μας στην πρόσληψη της διαλεκτικής στην πολιτική και κοινωνική φιλοσοφία του 20ού αιώνα, συμπεριλαμβανομένης της κριτικής που ο διαλεκτικός λόγο έχει δεχθεί από ποικίλες θεωρητικές κατευθύνσεις. Το μάθημα θα κλείσει με έναν αναστοχασμό πάνω στη σημασία, τις αρετές αλλά και τα ενδεχόμενα όρια και προβλήματα της διαλεκτικής σκέψης.

Σκοποί ― Το μάθημα θα βασιστεί σε έναν συνδυασμό διάλεξης και σεμιναρίου, αποσκοπώντας στην ενεργή συμμετοχή των φοιτητριών/τών. Τα μαθήματα θα συνοδεύονται από εκτενείς σημειώσεις με συμπληρωματική βιβλιογραφία. Πέρα από τις τελικές εξετάσεις, δίνεται η δυνατότητα εκπόνησης μίας εργασίας, η οποία θα προσμετρήσει ως μπόνους. Έτσι, θα προωθηθεί η καλλιέργεια δεξιοτήτων που είναι πολύτιμες για τη μελέτη της κοινωνικής και πολιτικής θεωρίας.

Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα ― Με το πέρας  του μαθήματος οι φοιτήτριες/τές αναμένεται να έχουν: εξοικειωθεί με τις πολλαπλές νοηματοδοτήσεις της διαλεκτικής όπως και με την πλούσια ιστορία της· ποκτήσει μία ενδελεχή γνώση της σχετικής συζήτησης και, έχοντας ως σημείο αναφοράς τη διαλεκτική, να μπορούν να αξιολογήσουν κριτικά τις εξελίξεις που έχουν λάβει χώρα στη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική φιλοσοφία,· αποκτήσει μια βιωματική κατανόηση της διαλεκτικής ως μορφής σκέψης και κριτικού τρόπου εμπλοκής με την κοινωνική πραγματικότητα.

Βιβλιογραφία: Μαρία Δασκαλάκη, Διάλογος και Διαλεκτική, Αλεξάνδρεια: 2017.

Georg W.F. Hegel, Τι είναι Διαλεκτική;, Ηριδανός: 2016

Αξιολόγηση ― Ο τελικός βαθμός θα υπολογίζεται ως εξής: Εξετάσεις: 80%·  Εργασία: 20%. (Σε περίπτωση μη συγγραφής εργασίας, ο βαθμός θα βασιστεί μόνο στις τελικές εξετάσεις.)

Θέματα εργασίας: 1. «Η αρχαία διαλεκτική είναι δημοκρατική, η σύγχρονη διαλεκτική αυταρχική» Συμφωνείτε με αυτή τη διαπίστωση του Enrico Berti;  2. Πόσο δικαιολογημένη είναι η εικόνα του Χέγκελ ως απολογητή του Πρωσικού Κράτους; 3. Σε τι βαθμό ο διαλεκτικός υλισμός αντλεί από τη σκέψη του Μαρξ και σε τι βαθμό την παραποιεί;  4. Συγκρίνετε την αρνητική διαλεκτική του Θέοντορ Αντόρνο με την κριτική στη διαλεκτική του Ζιλ Ντελέζ. Αριθμός Λέξεων: 2.500 (ενδεικτικό). Καταληκτική ημερομηνία: Τελευταία βδομάδα εξαμήνου